ზიგმუნდ ფროიდი - სიზმრის ინტერპრეტაცია
სათაური: გონების საიდუმლოებების გამოვლენა: მოგზაურობა ფროიდის ოცნების ინტერპრეტაციით
შესავალი:
სიზმრები ყოველთვის იყო ინტრიგებისა და საიდუმლოების საგანი, იპყრობდა ადამიანის გონებას სხვადასხვა კულტურასა და საუკუნეებში. მაგრამ ეს იყო ზიგმუნდ ფროიდი, ფსიქოანალიზის მამა, რომელმაც რევოლუცია მოახდინა ინოვაციური ნაშრომით "სიზმრების ინტერპრეტაცია".
ამ წიგნში ფროიდი წარუდგენს თავის თეორიას არაცნობიერის შესახებ და ამტკიცებს, რომ სიზმრები არ არის მხოლოდ შემთხვევითი ღამის აქტივობები, არამედ ფანჯარა ადამიანის ფსიქიკის ღრმა ფუნქციონირებაში.
სიზმრებისადმი ფროიდის მიდგომა არის რევოლუციური. სიზმრები არის სურვილების ასრულების ფორმა, ჩვენი ღრმა სურვილებისა და შიშების გამოხატულება, რომლებიც ხშირად ბავშვობიდან მომდინარეობს. მან შემოიტანა ისეთი ცნებები, როგორიცაა ოიდიპოსის კომპლექსი, აიდი, ეგო და სუპერეგო, რომლებიც ფუნდამენტური გახდა ფსიქოანალიტიკურ თეორიაში. სიზმრები, ფროიდის მიხედვით, სიმბოლურია და მათი ჭეშმარიტი მნიშვნელობის გამოსავლენად საჭიროა გაშიფვრა.
თავის წიგნში ფროიდი აღწერს სიზმრების ინტერპრეტაციის მეთოდებს. ის ხაზს უსვამს თავისუფალი ასოციაციის მნიშვნელობას, სადაც ინდივიდები გამოხატავენ თავიანთ ცნობიერების ნაკადს, რომელიც დაკავშირებულია სხვადასხვა სიზმრების სიმბოლოებთან. ამ ტექნიკას, ფროიდის აზრით, შეეძლო სიზმრების ფარული შინაარსის გახსნა - ფარული, არაცნობიერი მნიშვნელობები.
მიუხედავად იმისა, რომ ფროიდის თეორიები ფართოდ გავლენიანი იყო, ისინი კრიტიკის გარეშე არ დარჩენილა. ზოგი ამტკიცებს, რომ მისი თეორიები უფრო სპეკულაციურია, ვიდრე მეცნიერული, და სექსუალურ და აგრესიულ იმპულსებზე აქცენტი სადავო ადგილი იყო. მიუხედავად ამისა, ფროიდის ნაშრომმა საფუძველი ჩაუყარა თანამედროვე ფსიქოთერაპიას და გრძელვადიანი გავლენა იქონია როგორც ფსიქოლოგიაზე, ასევე პოპულარულ კულტურაზე.
ზიგმუნდ ფროიდის „სიზმრების ინტერპრეტაცია“ უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ წიგნი; ეს არის მოგზაურობა ადამიანის გონების ამოუცნობ სამყაროში. ის მკითხველს უბიძგებს, დაინახონ აშკარას მიღმა და შეისწავლონ ჩვენი სიზმრების უფრო ღრმა, ხშირად ფარული მნიშვნელობები.
,,ფხიზელი ადამიანი გულუბრყვილოდ მსჯელობს და მიაჩნია, რომ სიზმარს - თუნდაც ის სხვა სამყაროს პროდუქტი არ იყოს - ის იმ სამყაროში გადაჰყავს. ძველმა ფიზიოლოგმა ბურდახმა, რომელსაც სიზმრის ფენომენის საგულდაგულო და ღრმააზროვან აღწერას უნდა ვუმადლოდეთ, ეს დარწმუნებულობა ცნობილი ფრაზით გამოხატა ( 1838, 499): ,,... არასოდეს მეორდება დღის ცხოვრება თავისი დაძაბულობითა და სიამოვნებით, სიხარულითა და ტკივილით; სიზმრის მიზანი უფრო ჩვენი ამ ყველაფრისგან გათავისუფლებაა. მაშინაც კი, როცა ერთი აზრით ვართ შეპყრობილი, როცა ძლიერი ტკივილი გულს გვიგლეჯს ან რამე ამოცანა მთელ ჩვენს გონებას იპყრობს, სიზმარი ან სრულიად უცხო რამეს გვაძლევს, ან კომბინაციის შესადგენადდ რეალობიდან ცალკეულ ელემენტებს იღებს, ან ჩვენი განწყობების ტონალობას უერთდება და რეალობას სიმბოლოებით გამოხატავს’’.
რატომ ვხედავთ სიზმრებს? რას გვაუწყებენ ისინი? რა ფუნქციას ასრულებს სიზმრის ფენომენი ადამიანის ფსიქიკურ ცხოვრებაში? ფროიდის „სიზმრის ინტერპრეტაცია“ ამომწურავი პასუხების გაცემის მცდელობაა კითხვებზე, რომლებიც კაცობრიობას დასაბამიდან აღელვებს
ზიგმუნდ ფროიდის (1856-1939) – ფსიქოანალიზის ფუძემდებლის – ერთ-ერთი უმთავრესი ნაშრომი „სიზმრის ინტერპრეტაცია“ 1900 წელს გამოიცა (ფაქტობრივად, 1899 წლის ნოემბერში დაიბეჭდა). ითვლება, რომ ფსიქოანალიზის საუკუნე სწორედ ამ წიგნით დაიწყო. ავტორის სიცოცხლეში „სიზმრის ინტერპრეტაცია“ რვაჯერ დაიბეჭდა განახლებული რედაქციით. თავისი თეორიის განვითარების კვალდაკვალ, ფროიდს შესაბამისი ცვლილებები შეჰქონდა ტექსტში. წიგნის ქართული გამოცემა პირველი, 1900 წლის, გამოცემის თარგმანია – ტექსტის, რომელშიც ყველაზე ნაკლებია კრიტიკული შენიშვნებისა და გავლენებისაგან გამოწვეული ცვლილებები.